Relaties die impulsief ontstaan, gaan vaak net zo impulsief weer uit. Mensen nemen de tijd niet om de ander te leren kennen vanwege gedragspatronen uit hun jeugd. Bovendien hebben ze niet door dat ze een partner kiezen op grond van de gedragspatronen die centraal stonden in hun opvoeding.
In de hulpverlening wordt dit ook wel ‘een neurotische partnerkeuze’ genoemd. Iemand voelt zich aangetrokken tot een partner die ook een rugzakje met emotionele ballast heeft. Beiden vertonen, zonder dat ze het doorhebben, impulsief gedrag, controlegedrag en zijn bang voor afwijzing. Met deze drie eigenschappen in gedachten is het niet de vraag of, maar wanneer en hoe een van beiden de relatie zal beëindigen. De boodschap dat de relatie is beëindigd, wordt in de relaties waarin sprake is van relatieverslaving opmerkelijk vaak niet live maar via de moderne communicatiemiddelen overgebracht: via mail of whats-app of iets dergelijks. De zinnen waarmee mensen een relatiebeëindiging aankondigen, lopen erg uiteen. Deze zinnen zullen bij de ontvanger van de boodschap de eerste tijd blijven nagalmen. Hij of zij zal zich die zin jaren later nog kunnen herinneren.
Woorden die kunnen worden gebruikt en wat zij kunnen betekenen
Sommige mensen zeggen als ze hun relatie beëindigen dat ze dat doen om de ander niet (nog meer) te kwetsen. Je kunt het misschien niet gelijk verklaren, maar zo’n boodschap is zeer pijnlijk. Dat komt doordat het in feite een perverse boodschap is. Als iemand bijvoorbeeld als reden voor de relatieverbreking aangeeft: ‘Ik wil jou geen pijn meer doen’, doet hij het voorkomen alsof hij jou zelfs behulpzaam is met het uitmaken van de relatie. ‘Je mag blij zijn dat ik het uitmaak, want dan stop ik met jou pijn te doen’, is dan de boodschap. Dit terwijl je zelf die relatie niet wilde beëindigen.
Ook wordt weleens de wens uitgesproken om ‘voortaan verder te gaan als goede vrienden’. Zonder dat men het slechte nieuws vertelt, hoopt men dat de ander de boodschap dat de relatie uit is eruit haalt. Bovendien is het voor iemand die emotionele pijn heeft in een relatie heel moeilijk of onmogelijk om door te gaan als vrienden, omdat dat station in het (te snelle) begin van de relatie te snel is gepasseerd en iemand die te veel in de liefde investeert, vervolgens niet meer terug kan naar een vriendschap.
Het zinnetje ‘Ik moet (even) afstand van je nemen’ kan worden ingezet als een soort vooraankondiging van een relatiebreuk. Ook deze opmerking is niet concreet en daardoor beangstigend voor de ontvanger, die wel weet dat het niet meer is zoals het was, maar die niet weet wat haar boven het hoofd hangt.
Dan is er ook nog de hang-yourself-methode, waarin hij suggestieve vragen stelt op grond waarvan je er zelf achter mag komen dat het uit is. Denk aan: ‘Je ziet toch ook wel in dat het zo niet (verder)
(meer) gaat?’
Dit waren vier manieren waarop je een relatie níét behoort te beëindigen.
Een relatie beëindigen is een slechtnieuwsgesprek en daarvoor zijn regels bedacht:
Doe het zo snel mogelijk, dus in het begin van je boodschap: ‘Ik ben bang dat ik niet zulk goed nieuws heb.’ Of:
‘Ik heb slecht nieuws.’ En vervolgens zeg je dat je de relatie beëindigt: ‘Ik beëindig de relatie.’ ; Ga het niet proberen uit te leggen of te verklaren;
Geef de ander de tijd om de boodschap tot zich door te laten dringen en op zich te laten inwerken;
Geef kort en bondig (!) antwoord op de vragen die de ander heeft. Je kunt in ieder geval één vraag verwachten en daarop kun je een kort antwoord voorbereiden: ‘Waarom?’ Ga er vanuit dat hij jouw antwoord niet zal kunnen begrijpen.
Hieraan kan worden toegevoegd: bepaal zelf voorafgaand aan het gesprek het moment waarop je zult vertrekken. Je zult namelijk nooit antwoord kunnen geven op alle vragen die de ander heeft. De ander zit, logisch, met een shock en een grote dosis onbegrip, die jij met de beste wil van de wereld niet kunt wegnemen. De ander zal proberen jou zo lang mogelijk bij zich te houden. Beperk daarom van te voren het gesprek tot tussen de vijf minuten en een kwartier. Een goede voorbereiding zorgt ervoor dat je je spullen al gepakt hebt (dat doe je het best als de ander niet thuis is) en dat je al een eigen (tijdelijke) woonplek hebt, desnoods tijdelijk op een recreatiepark. Dat adres kun je het beste niet (meteen) prijsgeven, om te voorkomen dat je wordt lastiggevallen.
De ander alsnog omhelzen is ook iets wat je het beste niet kunt doen, want dat zal een enorm pijnlijke herinnering voor de achtergeblevene blijven en zal het gesprek des te verwarrender maken. Jouw gedrag moet daarom in alles overeenkomen met jouw boodschap: het is afgelopen tussen ons. Dat straal je uit door weg te lopen. Het is daarom beter om na een kort gesprek meteen weg te lopen. Ga niet uitgebreid koffie drinken, want dan creëer je een tegenstrijdig signaal door de associatie met gezelligheid. Blijf desnoods staan, hou desnoods je jas aan. Denk hier van tevoren over na. Je kunt beter tien minuten blijven staan dan daarna moeite hebben met opstaan/weggaan. Als je je uitgebreid op de bank gaat nestelen, wek je weer andere verwachtingen. Als je weggaat, kijk dan niet om en loop door, om te voorkomen dat de ander in de verleiding komt om jou achterna te lopen. Oefen dat in gedachten: beeld je in hoe je dat wilt gaan doen. Op je nieuwe adres begin je zo gauw mogelijk met de dingen die je altijd al graag wilde en waar je in je relatie geen ruimte voor voelde of nam.
Wat als de relatie ter sprake wordt gebracht terwijl het besluit erover al is genomen?
Het komt voor dat een van beide partners eigenlijk voor zichzelf al besloten heeft dat de relatie geen toekomst meer heeft, maar dat niet durft te vertellen aan de ander. Dan wordt óók vaak de hangyourself-methode uit de kast gehaald. Die kan als volgt gaan: op een heel voorzichtige manier wordt de relatie ter sprake gebracht, bijvoorbeeld middels een vraag aan de ander als: ‘Vind je ook niet
dat…?’
Met deze suggestieve vraagmethode probeert iemand de verantwoordelijkheid van het beëindigen van de relatie zo veel mogelijk van zichzelf af te halen door op een ogenschijnlijke consensus aan te sturen. Dat kan leiden tot een onschuldig lijkende maar subtiel misleidende vraag als: ‘Hoe kijk jij
(dan) naar onze relatie?’ Als de klemtoon dan ook nog eens op jíj wordt gelegd, bestaat de kans dat gehoopt wordt dat je het ook niet goed vindt gaan. Als jij je vervolgens positief uitlaat over jullie relatie, zal de ander dit nuanceren of neutraliseren. Als je je negatief uitlaat over jullie relatie, zul je subtiele instemming krijgen. De vraag is vervolgens alleen nog wanneer je het slechte nieuws zult krijgen: nu of over een paar dagen, zodra de ander meer moed heeft verzameld.
Wat als de ander weigert de relatie uit te maken?
Hij weigert om officieel de relatie te beëindigen.
Ik neem aan dat je hem destijds hebt laten weten dat de relatie is beëindigd? Dan hoeft hij verder niet meer ‘officieel’ beëindigd te worden. Als jij die beëindiging zelf al niet serieus neemt, kun je niet van hem verwachten dat hij dat wel zal doen. Als jij voor jezelf hebt besloten dat de relatie is beëindigd en je hebt hem dat laten weten, is die beëindigd. Het is aan jou om de relatiebeëindiging te handhaven door je ernaar te gedragen.
Aanleidingen om een relatie uit te maken
De redenen die worden aangevoerd voor het uitmaken van een relatie zijn divers. De echte reden wordt vaak ondergesneeuwd door een bepaalde aanleiding. Zowel de reden als de aanleiding worden doorgaans bij de ander gelegd. Er zijn oorzaken, er zijn daarnaast redenen en er is een aanleiding.
Een aanleiding is de gebeurtenis die de trigger vormde, met andere woorden: voor welke gebeurtenis wilde de betrokkene het nog niet uitmaken en erna wel? Die gebeurtenis is de aanleiding. Dat kan een opmerking zijn, of een handelen of nalaten. Doorgaans is het een incident. Vaak wordt een aanleiding aangegrepen om het uit te maken, terwijl de onderliggende redenen en oorzaken nooit besproken werden.
De onderliggende redenen zoek je doorgaans ook bij de ander. Dan wordt vaak op de persoon gespeeld, met opmerkingen als: ‘Ik heb nooit (echt) van je gehouden’ en ‘Je belemmert me te veel’. De oorzaken van de relatiebreuk worden voor betrokkenen niet inzichtelijk, omdat de reden en de aanleiding door beide partijen doorgaans bij de ander wordt gezocht. Angst voor eenzaamheid is een dieperliggende oorzaak waarom mensen die te veel in de liefde investeren een relatie aangaan en soms obsessief op zoek zijn naar een partner. Daarbij kan sprake zijn van angst voor de leegte, voor de eenzaamheid, om alleen te zijn, om over te blijven, om geen gezinnetje
meer te kunnen stichten, om nooit meer een partner te kunnen krijgen. Dat de relatie niet als bevredigend wordt ervaren, is daar dan een gevolg van. Omdat jij je niet (altijd) bewust bent van een dergelijke dieperliggende beweegreden, zoek je oorzaken bij de ander. Vervolgens wordt er een aanleiding gevonden om het op dát moment uit te maken: dat is de trigger.
Een veelvoorkomende reden van het uitmaken van de relatie is bindingsangst.
Ongeacht wat de partner die de relatie uitmaakt hierover zou kunnen denken: een relatie impulsief uitmaken, komt vaak door gedragspatronen waar je vroeger mee werd omringd. De oorzaak van die bindingsangst ligt in je eigen jeugd en zit niet in de ander. De reden van het uitmaken heeft dan ook zeer waarschijnlijk niets met de afgewezene te maken. Vanuit je eigen patronen van vroeger en jouw daaruit voortvloeiende partnerkeuze zou je hier bij iedere partner tegenaan gelopen zijn.
Wat als de ander niet wil zeggen wat de reden van het uitmaken is?
Het komt voor dat iemand als reden aangeeft dat hij of zij bijvoorbeeld boos is, maar ook bij navraag niet wil aangeven waarover. Dit veroorzaakt bij de afgewezen partner grote onzekerheid, temeer daar er doorgaans al geen sprake was van een groot zelfvertrouwen. Iemand kan ook een relatie uitmaken zonder hier een reden voor te noemen omdat hij de boosheid en de reactie van de ander vreest. Liever de ander in volledige verwarring achterlaten dan het risico lopen de boosheid en het onbegrip van de ander over zich heen te krijgen. De boosheid en het onbegrip van de ander niet duven riskeren, komt dan neer op je eigen onvermogen om hier gepast op te kunnen reageren. Ook het niet hebben van argumenten kan ervoor zorgen dat er geen redenen (kunnen) worden gegeven voor het uitmaken van de relatie.
Iemand die een emotioneel gezonde opvoeding heeft gehad, zou ook veel emotionele pijn hebben in geval van een relatiebreuk. Hij of zij zou hier echter in de loop van de tijd van herstellen en zou vanuit een positief zelfbeeld de gedachte hebben: Als ik niet goed genoeg voor jou ben, bekijk je het
maar. Dit is een gezonde houding als je afgewezen wordt na een relatie.
Het paradoxale is dat je uiteindelijk zelf de oorzaken van de relatiebreuk(en) kunt benoemen, juist als je met je patronen van vroeger aan de slag gaat. Alleen datgene wat je bij jezelf herkent, kun je vervolgens bij anderen herkennen. Door je eigen patronen van vroeger te herkennen, ga je inzien waarom je relaties zijn verlopen zoals ze zijn verlopen; waarom en vanuit welke behoeftebevrediging ze zijn ontstaan en waarom en vanuit welke angst ze werden beëindigd.
De afgewezen partner kan er ook heilig van overtuigd zijn de redenen te weten waarom de ander het heeft uitgemaakt. Het maakt dan niet uit of de ander heeft aangegeven waarom hij niet verder wilde. Waar je aanvankelijk in verwarring was door het niet-weten, ging je daarna zelf op zoek naar mogelijke redenen. Die mogelijke redenen worden vervolgens al snel veranderd in een waarheid waar je mee kunt leven, omdat je er jouw eigen boosheid op kunt botvieren. Terwijl je je eigen dieperliggende drijfveren, motieven of beweegredenen niet kent, meen je wel die van de ander te kennen.
Hij geeft geen verklaring. Ik wil een verklaring. Dan had ik het anders kunnen doen.
Als hij zelf al een verklaring zou hebben en als hij die jou al zou kunnen geven, zou je zijn verklaring niet accepteren en zou je zijn verklaring in twijfel trekken.
Met de kennis van nu zou je toen niets anders hebben kunnen doen. Dit is hoogstens een leermoment voor een volgende keer. Waar het om gaat is dat er tóen voor jou geen ruimte bestond om het anders te kunnen doen.
Hoe kun je zien of jouw besluit een impulsief besluit is?
Impulsief gedrag is gedrag dat je voor jouw gevoel niet kunt uitstellen: gedrag dat je voor jouw gevoel nú moet doen. Om te kijken of je een relatie impulsief of intuïtief verbreekt of aangaat, doe je elke keer bij jezelf de impulsiviteitscheck: je vraagt je af of je de handeling of de opmerking (in dit geval: het uitmaken van de relatie) kunt uitstellen. Kun je het bellen, mailen, maken van een afspraak, whats-appen en dergelijke uitstellen of heb je een drang om dat op dít ogenblik te doen? In dat laatste geval is het een impulsieve actie.
Impulsieve besluiten zijn niet de beste besluiten. Je zult mogelijk niet van alle impulsieve besluiten spijt krijgen, maar andersom is wel vaak het geval: als je ergens spijt van hebt, gaat het zeer waarschijnlijk om een impulsief genomen besluit. Impulsieve besluiten zijn besluiten die je neemt op grond van jouw onverwerkte verleden. Je neemt dan, zonder dat je je daar bewust van bent, een besluit uit angst voor bijvoorbeeld controleverlies, of uit angst voor afwijzing, uit angst een kans mis te lopen, of uit bindings- of verlatingsangst.
In hoeverre is het mogelijk om goed uit elkaar te gaan?
Goed uit elkaar gaan is voor partners van wie er minstens een relatieverslaafd is slechts een theoretisch concept. De kans
om goed uit elkaar te gaan, is niet groot. Dat komt door jouw patronen van vroeger: compensatie zoeken voor jouw vroeger onvervulde emotionele behoeften, patronen van angst voor afwijzing, angst voor controleverlies en verlatingsangst. Dat komt eveneens omdat je het patroon volgt van niet altijd constructieve gesprekken voeren: verwijten gaan over en weer in plaats van dat jullie elkaar je wensen aangeven. Die manier van communiceren maakt het evenmin mogelijk om verduidelijkende, constructieve en oplossingsgerichte vragen te stellen.
Ik vind het belangrijk dat zij niet boos is en dat we goed uit elkaar gaan.
Je kunt niet voor iemand anders bepalen of zij wel of niet boos is als je bij haar weggaat. Het is ook een illusie te denken dat de ander het fijn zal vinden. Het is een slechtnieuwsgesprek en zo zul je het ook moeten behandelen.